Gezichtsreconstructie staat het best gekend als een forensisch hulpmiddel dat kan helpen menselijke resten te identificeren en ze zo te herenigen met families voor een begrafenis of herdenking. Het is een techniek die gebruikt wordt als andere indentificatiemethoden niet lukken en is dus veelal een laatste redmiddel dat, indien het tot een herkenning leidt, kan aanvoelen als een wonder.
Het gebruik van gezichtsherkenning
Gezichtsreconstructie wordt ook vaak toegepast voor culturele doeleinden, zoals tijdens een archeologisch onderzoek. Dit staat ons toe mensen uit het verleden als individuen en niet langer als exemplaren te zien. Deze technologie stelt ons dus in staat verbindingen te leggen tussen historische gebeurtenissen en persoonlijke levensstijlen van bepaalde figuren. Gezichtsreconstructie herstelt zo een zekere mate van persoonlijkheid.
Een voorbeeld van dergelijk onderzoek is het Sutherland Reburial-project. In dit project werden gezichtsafbeeldingen gecreëerd op basis van onethisch verkregen menselijke overblijfselen door de Universiteit van Kaapstad in de jaren ‘20.
Het project had een sterk sociaal en cultureel belang. Naast het naar boven brengen van het onaangenaam verleden van Zuid-Afrika heeft het de mensen in staat gesteld de gezichten van hun voorouders te zien. Het Sutherland Reburial-project toont mooi aan hoe wetenschap, kunst en technologie samenkomen in hedendaagse gezichtsreconstructie.
Hoe werkt het?
Een project zoals het Sutherland Reburial-project is mogelijk dankzij de vooruitgang in beeldvormingstechnologieën en steunt op interdisciplinaire input.
Gezichtsreconstructie interpreteert de details van een schedel om de gezichtsvorm te herscheppen. Dit gebeurt door het modelleren van gezichtsweefsels, het schatten van de vorm en grootte van gezichtskenmerken en met behulp van methoden ontwikkeld gedurende jaren van wetenschappelijke en artistieke samenwerking.
De vorm kan nauwkeurig nagebouwd worden met minder dan 2mm foutmarge voor zo’n 70 procent van het gehele gezichtsoppervlak. De “textuur” van het gezicht, zijnde de details van het gezichtsoppervlak, is een kwestie van interpretatie. Oog- en haarkleur, huidtint, rimpels, littekens… kunnen niet betrouwbaar worden voorspeld op basis van de schedel. Genetische fenotyping boekt hier weliswaar enige vooruitgang, maar niet zonder controverse.
Gezichtsrecontstructie vindt meestal plaats in een laboratorium. Het doel is steeds om de ‘meest waarschijnlijke’ representatie van een individu te voorspellen door zo veel mogelijk aandacht te schenken aan het specifieke en niet zozeer aan het gemiddelde. Hiervoor worden zowel 3D modellen van de schedels, alsook DNA onderzoeken gebruikt. Het verfijnen van individualiserende details, zoals een spleet tussen de boventanden, prominente oren, een kromme neus of asymmetrische ogen verhoogt de kans op een succesvolle gezichtsherkenning.
De sociale en culturele impact van gezichtsreconstructie
Het voorleggen van de beelden aan de families in Zuid-Afrika riep een hele reeks emoties op, van intense nieuwsgierigheid tot terughoudenheid. Het realisme van de beelden werkte zenuwslopend confronterend.
Op een plaats waar inheemse geschiedenis opvallend afwezig is, geloven de Sutherland-families dat het op een tastbare en waardige manier naar boven brengen van deze beelden en verhalen een betekenisvolle verbinding vormt tussen het verleden en het heden. Het Sutherland-project is een model voor hoe het starten van institutionele processen en analyses voor diegenen die getroffen zijn door historische misdaden eruit zou kunnen zien en toont aan hoe een technologie als gezichtsreconstructie hierbij kan helpen.