Jonge orka’s hebben meer kans om te overleven als hun oma voor ze zorgt

Hoe overleef je als orkakind de gevaren van de grote oceaan? Onderzoek heeft aangetoond dat orka-oma’s daarbij een belangrijke rol spelen. Baby-orka’s hebben meer overlevingskansen als er een oma in de buurt is, zeker in tijden van voedselschaarste.

Jonge orka's hebben meer kans om te overleven als hun oma voor ze zorgt
© Pixabay.com

Grootmoedereffect
Voor het eerst is bij een diersoort het grootmoedereffect aangetoond. Het grootmoedereffect verklaart waarom vrouwtjes na de vruchtbare leeftijd nog lang in leven blijven. Die lange overleving na de overgang heeft wel degelijk evolutionair nut. Oma’s helpen hun kleinkinderen door voedsel met ze te delen en te voorkomen dat ze afdwalen van de groep. Omdat oma’s niet de intensieve zorg hebben voor een pasgeboren baby, kunnen ze zich richten op de opgroeiende kinderen. Zo helpen orkavrouwtjes die zelf geen kinderen meer kunnen krijgen hun kleinkinderen overleven. Daarmee vergroten ze de kans dat hun genen worden doorgegeven aan jongere generaties.

Kind-omakoppels
Zesendertig jaar lang volgden de onderzoekers twee grote groepen orka’s voor de kusten van Canada en de Verenigde staten. Dit waren groepen orka’s bestaande uit meerdere orkagezinnen. De onderzoekers konden de individuele orka’s goed uit elkaar houden aan de hand van hun uiterlijk, zoals de grootte en vorm van hun vinnen en vlekken of littekens op hun huid. Moeders en kinderen blijven vaak dichtbij elkaar, zo bepaalden de onderzoekers op grond van gedrag welke orka’s directe bloedverwanten waren. Zo koppelden de onderzoekers 378 orkakinderen aan hun oma.

Voedsel delen
De onderzoekers ontdekten dat orkakinderen veel slechtere overlevingskansen hadden wanneer hun oma overleed. In de twee jaar na de dood van hun oma liepen orkakleinkinderen vierenenhalf keer meer risico om ook zelf dood te gaan vergeleken met orkakleinkinderen die wel een levende oma hadden. In periodes met weinig voedsel was het verschil nog groter. Deze orka’s leefden vooral van zalm. De hoeveelheid zalm in de oceaan verschilde van jaar tot jaar behoorlijk. Oma-orka’s zijn ervaren jagers en delen hun voedsel met de kinderen, stellen de onderzoekers. Daarnaast houden de oma’s de kleintjes in de gaten en voorkomen dat jonge orka’s afdwalen van de groep.

Orka
© Pixabay.com

Zeldzaam
Orkavrouwen kunnen wel tachtig jaar oud worden, maar hun vruchtbaarheid stopt als ze zo’n veertig jaar oud zijn. Menopauze is een zeldzaam fenomeen in de dierenwereld. De meeste dieren blijven vruchtbaar tot vlak voor hun dood. De overgang zoals we die bij mensen kennen is aangetoond bij orka’s, beluga’s, grienden en narwallen. Mannetjesorka’s hebben een veel lagere levensverwachting, die worden meestal slechts zo’n dertig jaar oud.

Olifantenoma’s
Nu blijft de vraag waarom de vruchtbaarheid bij mensen, orka’s en andere walvissoorten op een bepaald moment stopt. Kijk naar olifantenoma’s, die blijven vruchtbaar tot vlak voor hun dood en passen ook op kleinkinderen. Onderzoek heeft uitgewezen dat kinderen van oudere orkamoeders die ook al oma zijn juist lagere overlevingskansen hebben vergeleken met orka’s met een heel jonge moeder. Misschien zijn jonge moeders geneigd alleen voedsel te delen met hun eigen kind, vermoeden de onderzoekers. Oude orkamoeders hebben veel meer directe bloedverwanten, denk aan meerdere kinderen en zelfs kleinkinderen, waardoor het jongste kind tekort komt. Evolutionair gezien kan het daarom een voordeel zijn om oudere vrouwtjes geen kinderen meer te laten krijgen, zodat ze zich volledig kunnen richten op de omarol.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *